welke hommel is dit Archieven - Welke hommel is dit?

10/03/202419/03/2024

Hommels met een wit kontje en 2 witte strepen – welke hommel is dit

Vroeg in het voorjaar is de vroegbloeiende wilg een magneet voor de hommelkoninginnen.
Ze hebben overwinterd in een holletje in de grond en moeten nu zo snel mogelijk op krachten komen.

Maar welk wit kontje zit er op die wilg? Ik zie een hommel met een wit kontje en 2 gele strepen op het borststuk. Op de foto hieronder zie je wat het borststuk is. De gele streep op het achterlijf blijft bij de herkenning buiten beschouwing.

Met 2 gele strepen op het borststuk kunnen het 2 soorten hommels zijn in dit jaargetijde. De hommels die we nu zien zijn koninginnen. We hebben de keuze uit een tuinhommel of een veenhommel. Een tuinhommel koningin is echt een flinke bij, de veenhommel-koningin is daarbij een middenformaatje.

Een tuinhommel heeft een lange tong en een lange kop. Een veenhommel heeft een korte kop en een korte tong. Maar wat is kort en wat is lang? Ik doe een poging het te laten zien. In de hoop dat ik het niet moeilijker maak dan het is.

Eerst een soortgelijk plaatje als boven maar dan met een tuinhommel (klik op de afbeelding om een grotere versie te zien). Zoals je ziet allebei 2 gele strepen op het borststuk. Maar die tong! Wat een verschil met het bescheiden tongetje van de veenhommel.

En dan de kop. Hieronder de kop van een tuinhommel (links) en de kop van een veenhommel (rechts). Die van de tuinhommel geeft een uitgerekt gevoel, die van de veenhommel niet. Je kunt ook nog eens de tongen vergelijken.

De kleur van de strepen worden ook wel als verschil genoemd, maar dat kan soms lastig zijn bij verkleurde exemplaren. Waarbij de veenhommel meer lichtgele strepen en de tuinhommel meer donkergele strepen.

10/03/201926/06/2022

Meer hommels met een wit kontje

Aardhommel, tuinhommel en boomhommel zijn nu gesneden koek voor je. De basis van hommels met een wit kontje heb je nu te pakken, toch? Maar er zijn nog meer hommels met een witte kontje. Tijd voor verdieping. Naar level 2.

Level 2: meer hommels met een wit kontje

Gele streep direct boven het witte kontje

Hommel met een wit kontje - Grote koekoekshommel — een grote koekoekshommel

Zie je een witte kont met direct daaraan vast een gele streep? Dan is het de grote koekoekshommel. Er zit vaak een onderbreking in de gele band. Ook is het kontje niet helemaal wit tot het puntje. Maar dat zie je wat moeilijker.

Gele haren op de kop

Hommel met een wit kontje - Mannetje veenhommel — Mannetje veenhommel

Als er gele haren op de kop zitten, kijk dan eerst weer even of er 2 gele strepen op het borststuk zijn of 1 gele streep. Zijn het er 2, zoals hierboven op de foto, dan is het een mannetje veenhommel (Bombus jonellus). Is het er 1? Dan is het een mannetje veldhommel (Bombus lucorum).

Van de veldhommel heb ik geen foto. Daarom een verwijzing naar de site van Steven Falk. Hij schreef de veldgids Bijen en heeft veel beeldmateriaal online: mannetje veldhommel.

Welke hommels missen we dan nog met witte kontjes?

Er is nog een vierkleurige koekoekshommel (Bombus sylvestris). Deze hommel is als een aardhommel: witte kont, 1 gele band op het borststuk, 1 gele band op het achterlijf. Maar kijk nog eens naar de witte kont. De kleur loopt niet volledig door naar het uiterste puntje. Daar is het zwart met rode haartjes. Dat is derde kleur. De vierde kleur is natuurlijk zwart.

Helaas heb ik nog geen foto van de vierkleurige koekoekshommel. Dus nog even geduld…. Tot die tijd opnieuw Steven Falk to the rescue: vierkleurige koekoekshommel.

Ook bestaat er de zeldzame grote veldhommel. Ze lijkt op een aardhommel-koningin. De gele band op het borststuk loopt door tot onder de vleugelaanzet. Ze vliegt pas vanaf april, dus daarmee kun je haar onderscheiden van de aardhommel-koninginnen.

03/03/201926/06/2022

Hommel met een oranje kontje – welke hommel is dit?

Steenhommel

Een hommel met een oranjerood kontje en verder geheel zwart?

Dan is het een steenhommel (Bombus lapidarius).

Akkerhommel

Een hommel met een oranje kontje en het gehele borststuk oranje?

Dan is het een akkerhommel (Bombus pascuorum).

Weidehommel

Een hommel met een oranje kontje en een 1 geeloranje streep op borststuk?

Dan is het een weidehommel (Bombus pratorum).

Herkennen in het veld

De oranje-kontjes hommelfamilie bestaat uit hommels die allemaal een oranje beharing op hun achterste hebben. Oranje is hier een breed begrip: het kan oranjegeel, oranjebruin of rood zijn.

Eenmaal de kleur van de kontje gezien? Kijk dan goed naar het borststuk. Dat geeft focus en zo kun je ze met enige oefening makkelijk herkennen in het veld.

Het is goed om stil te staan bij het verschil tussen de weidehommel en akkerhommel . Bij de weidehommel is het borststuk maar deels gekleurd. Het is duidelijk een gele band, de rest van het borststuk is zwart. Bij de akkerhommel is het gehele borststuk oranje.

Dit waren de 3 makkelijk te herkennen hommels met oranje kontjes. Er zijn nog meer familieleden. Kijk bij hommels met oranje kontjes – het vervolg of kijk op de homepage van welkehommelisdit.nl voor een interactieve manier om hommels te herkennen.

03/03/201926/06/2022

Hommel met een wit kontje – welke hommel is dit?

Is het borststuk helemaal oranje?

Een hommel met een wit kontje en geheel oranje borststuk? Een boomhommel (Bombus hypnorum).

Welke hommel is dit? Wit kontje en oranje borststuk = boomhommel

Is er 1 gele streep op het borststuk?

Een hommel met een wit kontje en 1 gele streep op het borststuk? Een aardhommel (Bombus terrestris). Eigenlijk het aardhommelcomplex (meerdere hommels met een wit kontje en 1 gele streep die alleen te determineren zijn via dna-onderzoek)

Welke hommel is dit? Wit kontje met een gele streep op het borststuk = aardhommel

Zijn er 2 gele strepen op het borststuk?

Een hommel met een wit kontje en 2 gele strepen op het borststuk? Dan is het een tuinhommel (Bombus hortorum).

Welke hommel is dit? Wit kontje en 2 gele strepen op het borststuk = tuinhommel

Meer familieleden

Dit waren de 3 soorten hommels met witte kontjes die makkelijk te herkennen zijn. Mijn tip: kijk steeds naar het borststuk en vergeet (voorlopig) even het achterlijf. Dan heb je focus bij het kijken en kun je ze ook in het veld makkelijk herkennen.

Er zijn nog meer familieleden met witte kontjes. Kijk bij hommels met witte kontjes- het vervolg of kijk op de homepage van welkehommelisdit.nl voor een interactieve herkenningssleutel van hommels.

02/03/201926/06/2022

Hommel met een geel kontje – welke hommel is dit?

Hommel met een geel kontje gezien? De familie met de gele kontjes is klein: 3 hommels vallen eronder. De moshommel, de heidehommel en de zandhommel. Alle 3 zijn het zeldzame hommels.

Gele flits

hommel met een geel kontje en oranje borststuk = moshommel — een moshommel

Flash…ahhh.. een gele flits door het struikgewas. De moshommel (Bombus muscorum) is een opvallende verschijning. Het is niet alleen een geel kontje. Vrijwel de hele hommel is geel. Het oranje borststuk steekt daar lekker fel bij af.

De moshommel kun je verwarren met de lichte vorm van de akkerhommel, zie Is dit een moshommel?

De moshommel komt veel voor op de waddeneilanden. Daarbuiten is het een zeldzame hommel.

De heidehommel (Bombus humulis) lijkt ontzettend op de moshommel. Het enige verschil is dat er een bruine band over op het achterlijf loopt. Deze hommel komt alleen voor in Drenthe en de Strabrechtse heide bij Heeze.

De zandhommel (Bombus veteranus)is zandkleurig. Geen gele flits zoals bij de moshommel en heidehommel. De hommel komt overigens alleen nog voor op de Zuid-Hollandse eilanden.

29/12/201826/06/2022

Hommel met een oranje kontje – welke hommel is dit? Deel 2

Je kent de veel voorkomende hommels met een oranje kontje? Steenhommel, akkerhommel en weidehommel. Dan is het nu tijd om verder te kijken. Zoek hieronder de andere hommels met oranje kontjes.
——————

Hommel met een oranje kontje, oranje borststuk en gelig haar her en der?

Akkerhommel met kleurvariatie — een akkerhommel

Deze ken je al. Een oranje kontje en een oranje borststuk. Een akkerhommel toch? Je zou zo in verwarring kunnen raken, want het beestje heeft veel gele haren op het lijf. Toch is het nog steeds een akkerhommel (Bombus pascuorum). Het is een kleurvariant.
——————

Hommel met een oranje kontje met haarverlies?

Koekoekshommel met haaruitval - gewone koekoekshommel — een gewone koekoekshommel

Je ziet dat deze hommel last heeft van wat haaruitval bij zijn kontje. Het kontje is niet prachtig vol oranje behaard, maar toont een gat in het midden. Hieraan kun je de gewone koekoekshommel (Bombus campestris) herkennen. Als je goed kijkt zie je dat de vleugels ook een beetje donker gekleurd zijn, een kenmerk dat je bij meer koekoekshommels ziet.

——————

Hommel met een oranje kontje en gele haren op de kop?

Mannetje steenhommell — Mannetje steenhommel

Een hommel met een oranje kontje, en een gele band op het borststuk? Een weidehommel dus, zou je denken. Met gele haren op de kop kan het een mannetje weidehommel zijn of een mannetje steenhommel.
Om te weten welke van beide soorten het is: kijk naar de hoeveelheid oranje op de kont. Is het alleen het uiterste puntje dan is het een weidehommel. Is het meer – zoals in bovenstaande foto dan is het een mannetje steenhommel (Bombus lapidarius).

(Zodra ik een foto heb kunnen maken van het mannetje weidehommel kan ik de verschillen laten zien.)

——————
2 dubbelgangers van de steenhommel

Een steenhommel heeft een paar dubbelgangers. De makkelijkste is een steenhommel met donkere vleugels. Dat is de rode koekoekshommel (Bombus rupestris).

De andere dubbelganger is wat kleiner. Je moet goed letten op de achterpoten. Want deze dubbelganger heeft daar rode korfhaartjes. Dat is de grashommel (Bombus ruderarius)

Van beide dubbelgangers heb ik geen foto’s. Ik verwijs daarom maar door naar Steven Falks website.
Rode koekoekshommel op website van Steven Falk
Grashommel op website van Steven Falk

29/11/201826/06/2022

Verkleurde of natte kontjes of andere werkelijkheden

Welke hommel is dit? Een verkleurde veenhommel

Determinatie is makkelijk als het gaat volgens het vastgestelde patroon. Maar daar komt die heerlijke werkelijkheid, waarin alles dan toch een beetje verwarrend is.

Natte hommels

Zoals deze totaal verregende hommel. We zien nog net een gele natte band op het borststuk. Het zou zo maar een werkster aardhommel kunnen zijn.

Nog een die overvallen is door een regenbui en zich goed heeft vastgehouden aan de kogeldistel.

Hommels die kleur krijgen van stuifmeel

TuinhHommel op vingerhoedskruid — bepoederde tuinhommel

Wat is dit voor hommel? Een wit borststuk? Deze tuinhommel is gewoon goed bezig. Zij heeft al heel wat bloemen bezocht. En vooral het vingerhoedskruid. En daar is het stuifmeel wit van. Dus bij deze een bepoederde hommel.

Verkleurde hommels

Ouder wordende hommels krijgen gerafelde vleugels en verliezen hun kleur. Zoals dit mannetje veenhommel. Je ziet nog net de witte haren op zijn snuitje. Als je je bedenkt dat een vers mannetje veenhommel gele haren op zijn kop heeft en 2 gele banden op het borststuk, dan zie je opeens dat deze witte hommel een veenhommel is. Een oudje, maar toch.

Nog eentje hieronder, nog niet zo bejaard als die van hierboven, wel met duidelijk kleurslijtage.

2017-09-17_034_hommel_verkleurdmannetjeveenhommel — verkleurde veenhommel

28/11/201826/06/2022

Doen alsof: namaakhommels

Welke hommel is dit? Geen hommel maar een vlieg

Het lijkt op een hommel, maar is het niet. Bijvliegen doen alsof ze bij zijn. Hebben dezelfde kleuren, lijken zich soms ook zo te gedragen. Waarom? Omdat het voordeel oplevert. De meeste vogels denken er niet aan om een hommel op te eten. Dus als je op een hommel lijkt dan word je niet opgegeten. Altijd handig om gevaarlijk te lijken.

Namaakhommel nummer 1: hommelbijvlieg

Dit is een hommelbijvlieg (Eristalis intricaria). Met een wit kontje en oranje borststuk lijkt het op een boomhommel

Namaakhommel nummer 2: hommelzweefvlieg

Eentje die geheel oranje is. Waarschijnlijk een hommelzweefvlieg (Volucella bombylans). Er zijn nog meer kleurvariaties. Zo is er een die op een steenhommel lijkt en een die zijn best doet om op een akkerhommel te lijken.

Ontmasker de namaakhommel

De bijvliegen en hommelzweefvliegen doen echt hun best om op een bij of hommel te lijken. Toch kun je vrij makkelijk zien of het een vlieg is.

Ogen vergelijken

Vergelijk de ogen van de vlieg eens met die van een hommel. De ogen van de vlieg raken elkaar bijna, de ogen vullen bijna de gehele kop. Bij de hommel zit er ruimte tussen, en zijn de ogen naar beneden geplaatst.

Antennes vergelijken

Zie hoe de antennes verschillen. Bij de hommelzweefvlieg 2 korte antennes (als omgekeerde frietvorkjes vertelde een IVN-gids mij ooit). Bij een hommel zijn het lange antennes.

Vleugels vergelijken

Ook de vleugels zijn anders. Er zijn er maar 2, in plaats van de 4 die een hommel heeft. Alleen zie je dat niet zo makkelijk in het veld.

12/06/201724/09/2023

Hommel-verwarring: moshommel of akkerhommel

Een akkerhommel is toch heel anders dan de gele flits die de moshommel is? Ja. Dat klopt. Als je kijkt naar de donkere vorm van de akkerhommel dan is het verschil overduidelijk.

De akkerhommel heeft een oranje borststuk en kont met daartusssen zwart. De moshommel is gehuld in geel en oranje: een oranje borststuk en een geel achterlijf (als je goed kijkt zie je ook nog wat bruingele banden lopen op het achterlijf).

Maar er is ook een lichtere vorm van de akkerhommel. En ja, dan kun je je vergissen.

Kijk even mee:

akkerhommel_lijktopmoshommelsoms

Zo, op het eerste gezicht dezelfde hommel.
Gefopt. Links is de akkerhommel nectar aan het drinken op salvia, rechts is de moshommel bezig.

Hoe kun je zien of het een akkerhommel of moshommel is?

1. Zijn er zwarte haren?

De akkerhommel heeft een duidelijke zwarte band op het achterlijf.

De moshommel heeft een geheel geel lichaam (met wat bruin ertussen). Je ziet bij de moshommel wel wat zwart maar dat is de kleur van zijn lijf (citinepantser) en niet van de haren.

2. Hoe strak geschoren is het borststuk?

De moshommel heeft een strak geschoren borststuk met alle haartjes even lang. Wel vanaf de zijkant kijken naar het borststuk. Een akkerhommel is rommeliger. De haren op het borststuk verschillen in lengte.