De boomhommel is makkelijk te herkennen. Het is de enige hommel met een wit kontje en een geheel oranje borststuk. Je ziet hier een werkster met een stuifmeelklomp aan haar achterpoot.

De aardhommel zul je snel tegenkomen. Eigenlijk zijn er meerdere hommels met een wit kontje en 1 gele streep op het borststuk. Bijvoorbeeld de veldhommel, de wilgenhommel, de grote veldhommel. Experts lijken ze allemaal uitelkaar te kunnen houden. Dat is mij nog niet gelukt. Maar wie weet in de toekomst. Voorlopig noemen we het daarom aardhommel-complex. Dan heb alle witte kontjes met 1 gele streep.

Deze hommel met 2 strepen op het borststuk lijkt veel op de aardhommel.  De aardhommel heeft echter maar 1 streep op het borststuk.
De 2-strepige met een witte kont is een tuinhommel of een veenhommel. De tuinhommel heeft een langer gezicht, een lange tong en is vrij groot. De veenhommel heeft een kortere kop en korte tong. De veenhommel is een van de kleinste hommelsoorten van het land. Bekijk ook deze pagina waar ik een poging doe het verschil te laten zien tussen de veenhommel en de tuinhommel.

Deze hommel lijkt op de aardhommel maar heeft een gele streep direct boven het witte kontje. Dit betekent dat het geen aardhommel is maar een grote koekoekshommel (Bombus vestalis) of een tweekleurige  koekoekshommel (Bombus bohemicus). Alleen onder de microscoop is te bepalen welke van de twee het is.

De grote koekoekshommel kan makkelijk verward worden met de tweekleurige koekoekshommel (Bombus bohemicus). Ze zijn niet van elkaar te onderscheiden in het veld.

Gele haren op de kop? Dat hebben alleen mannetjes. Kijk verder naar het borststuk. Zijn er 2 gele strepen op het borststuk, dan is het een mannetje veenhommel (Bombus jonellus). Is het er 1? Dan is het een mannetje veldhommel (Bombus lucorum).

Van de veldhommel heb ik geen foto. Je kunt ‘m bekijken op de website van Steven Falk de auteur van de veldgids Bijen:  mannetje veldhommel.

Er zijn nog meer hommels met witte kontjes.  In de categorie witte kontjes met 1 gele streep:  grote veldhommel (Bombus magnus), Wilgenhommel (Bombus cryptarum), veldhommel (Bombus lucorum).  Deze 3 heb ik nog niet waargenomen. Net als de vierkleurige  koekoekshommel (Bombus sylvestris).
Daarom kijk ik bij de foto’s van hommels door Steven Falk, auteur van de Veldgids Bijen.  Dan kan ik ze in ieder geval digitaal leren kennen.

De steenhommel en de grashommel zijn het makkelijkst te herkennen in de familie van de oranje kontjes. Het kontje is mooi oranjerood en de rest van het lijf is zwart.

De steenhommel komt vaak voor. De grashommel is wat zeldzamer.
Het verschil tussen deze 2 is de kleur van de korfhaartjes: zwart bij de steenhommel, rood bij de grashommel. Er is een mooi filmpje op Youtube van Aculea, de Belgische werkgroep voor bijen en wespen, waarop je goed de rode korfhaartjes op de achterpoten ziet van de grashommels.

En dan is er nog een dubbelganger: de rode koekoekshommel (Bombus rupestris). Deze heeft donkere vleugels.

De mannetjes van de steenhommel en de grashommels zien er wat anders uit. Ga daarvoor terug naar het overzicht (sluit dit venster en scroll naar beneden).

Gemakkelijk te herkennen deze hommel met oranje kontje en oranje borststuk. Het hele borststuk is oranje van kleur. Hieraan kun je goed het verschil zien met een weidehommel. Bij de weidehommel is er op het borststuk alleen een streepje geel/oranje te zien.

Er zijn verschillende kleurvarianten. Op de foto zie je een akkerhommel met ook nog wat lichtere beharing onder het borststuk en het achterlijf.

De weidehommel is een kleine hommel die al vroeg in het voorjaar vliegt.  De kolonie wordt niet groot en bestaat uit zo’n 50 tot 120 werksters.

Je kunt de weidehommel onderscheiden van de akkerhommel door naar de gekleurde band op het borststuk te kijken. Is het een streep? Dan is het de weidehommel. Is het hele borststuk gekleurd? Dan is het een akkerhommel.

Een oranje kontje, en een gele band op het borststuk? Een weidehommel dus, zou je denken. Alleen heeft deze hommel gele haren op de kop. Dat betekent dat het een mannetje is. Het kan een mannetje weidehommel zijn of een mannetje steenhommel.

Om te weten welke van beide soorten het is, kijk je naar het begin van het achterlijf. Zit daar een gele band, dan is het een weidehommel (Bombus pratorum). Is dat er niet – zoals in bovenstaande foto – dan is het een mannetje steenhommel (Bombus lapidarius).

Deze ken je al. Een oranje kontje en een oranje borststuk. Een akkerhommel toch? Je zou zo in verwarring kunnen raken, want het beestje heeft veel gele haren op het lijf.  Is het misschien een moshommel (Bombus muscorum)? Toch is het nog steeds een akkerhommel (Bombus pascuorum). Het is een kleurvariant.

Oranje kontje dat niet prachtig vol oranje behaard is? Met een zwart stuk in het midden alsof de hommel de oranje haren daar heeft verloren?

Hieraan kun je de gewone koekoekshommel (Bombus campestris) herkennen. Als je goed kijkt zie je dat de vleugels ook een beetje donker gekleurd zijn, een kenmerk dat je bij meer koekoekshommels ziet.

Flash…ahhh.. een gele flits door het struikgewas. De moshommel (Bombus muscorum) is een opvallende verschijning. Het is niet alleen een geel kontje. Vrijwel de hele hommel is geel. Het oranje borststuk steekt daar lekker fel bij af.

De moshommel kun je verwarren met de lichte vorm van de akkerhommel, zie Is dit een moshommel?

De moshommel komt veel voor op de waddeneilanden. Daarbuiten is het een zeldzame hommel.

De heidehommel (Bombus humilis) lijkt ontzettend op de moshommel. Het verschil is dat er een oranjebruine band aan het begin van het achterlijf zit. Ook kun je zwarte haartjes zien onder de vleugelaanzet. De moshommel heeft nooit zwarte haartjes.

De heidehommel is zeldzaam en komt maar op een paar plekken in Nederland voor. Op waarneming.nl kun je het verspreidingsgebied zien (kaartje van maart 2021). Ik heb ‘m nog nooit gezien en kijk verlekkerd naar de foto’s van Steven Falk van de heidehommel.

De zandhommel (Bombus veteranus) is zandkleurig. Zo makkelijk kan het soms zijn.  Geen gele flits zoals bij de moshommel en heidehommel.  Bijna het gehele lijf is zandkleurig. Alleen het borststuk toont een zwarte band.

Dit is een hele zeldzame hommel die alleen nog voorkomt op Tiengemeten en langs het Haringvliet. Dit jaar heb ik de zandhommel voor het eerst gezien en dan hoort het eigenlijk niet thuis in het rijtje hommels met gele kontjes. Het lijkt meer op een gewone koekoekshommel. Zo leer je elk jaar weer bij. De foto bij dit onderdeel is van Erik van der Spek.